حلقه های زمان

درختان افزون بر بهره های بسیاری که دارند ، یک سالنمای طبیعی و مدرکی از شرایط آ ب وهوایی نیز به شمار می روند .
بسیاری از گونه های درختی ، سالانه حلقه ای از چوب جدید می سازند ؛ پهنا ی دایره ی سالانه - یعنی میزان رشد - از یک سو با ویژگی ژنتیکی و از سویی دیگر با عوامل بیرونی ، مانند خاک و بویژه شرایط آ ب و هوایی بستگی دارد . دایره ی باریک نشانگر رشد فقیر ونامناسب درخت در مدت یک سال بد ، و حلقه ی پهن بازتا ب اوضاع آب و هوایی مطلوب و یک رشد خوب است . تمام درختان یک گونه ، در ناحیه ای خاص ، الگوی مشابهی از حلقه ها را نشان می دهند . با مقایسه الگوی دایره ها ی کنده ی یک درخت با درختی زنده در همان جنگل می توان زمان انداختن آن درخت را تعیین کرد . الگوی یک درخت 200 ساله با درختی از همان گونه که 100 سال پیش قطع شده است ، در یکصد حلقه مشترک است . با استفاده از چنین الگوها یی که همپوشا نی دارند و با مطالعه ی چوب بکار رفته در ساختما ن های کهن و درختا نی که د ر باتلاق ها و مرداب ها حفظ شده است ، " دند ر و لوژیست ها " - دانشمندانی که توالی زمانی حلقه های سا لانه را در درختان و چوبهای قدیمی بررسی می کنند - توانسته اند تسلسل ها ی زمانی را در پاره ای نواحی تا حدود 5000 سال پیش از میلاد تعیین کنند . این تسلسل های زما نی با ستا ن شنا سا ن و تاریخ نگاران را قادر می سازد تا بدقت زمان بنای ساختمان ها یی که هیچ پیشینه ی ثبت شده ای ندارند ، تعیین کنند ؛ و چگونگی تغییرات شرایط آب و هوایی بخشی از ناحیه ای خاص را نسبت به بخشها ی دیگر ، دریابند.این شیوه ی بررسی وسیله ای برای ارزیابی درستی نتایج بدست آمده از کاربرد روش تعیین سن " کر بن 14 " نیز می باشد .

سیر بیرحمانه ی جنگل زدایی

آدمی با درختان یک خویشی سرشتی دارد . جنگلها ی جهان نیاکان ما را در خود پناه دادند .
حدود 4600 میلیون سال پیش ، زمانی که " گوی زمین " ، از ابری از گاز و غبار بین ستاره ای متراکم شد و شکل گرفت ، با جو ی فشرده از گازهای کیهانی ، عمدتا مرکب از دی اکسید کربن و مونو اکسید کربن ، در بر گرفته شده بود ...
حدود 3000میلیون سال پیش ، رویدادی تکاملی رخ داد که اهمیتی حیاتی داشت ؛ یعنی پیدایش موجوداتی که قادر به تحمل اکسیژن آزاد بودند ؛ اکسیژنی که خودشا ن به عنوان فرآورده ی زاید " فتو سنتز "، به جو رها می کردند . از این موجودات گیاهانی پیدا شدند که با ایجاد جو سرشار از اکسیژن ، امکان تکامل زندگی جانوری ، از جمله انسا ن را فراهم ساختند . همه ی ما در نهایت انگل گیاهان و بویژه درختان هستیم ، که در تولید اکسیژن لازم برای بقای ما سهم بنیادین را دارند .
بنا براین ، درختان جزء اساسی سیستم حامی زندگی انسا ن اند . اگر در نگهداری آن کوتاهی کنیم ، سر انجام ، خودمان را نیز با آنها نا بود خواهیم کرد .
...
پیش از آغلز کشاورزی ، حدود 10000 سال پیش ، زمین با پوششی سرشار از جنگلها و درخت زارهایی آزاد ، به گستره ای برابر 6200 میلیون هکتار خود نمایی می کرد . در مدت چند سده ، زدایش جنگلها ، برای تولید فرآورده های کشاورزی ، جمع آوری تجارتی چوب ، دامداری و استفاده از چوب برای سوخت ، جنگل ها ی " گوی زمین " را به 4200 میلیون هکتار - یعنی یک سوم کمتر از دوران پیش از رواج کشاورزی - کاهش داده است .
...
تا چند سده ، تاثیر این کاهش در ذخیره ی " زیست شناختی زمین " بر پیشرفت آدمی ناچیز - اگر نگوئیم بی تاثیر- بوده است . در واقع ، زدودن جنگلها برای گسترش تولید مواد غذایی و جمع آوری فراورده های جنگلی ، زمانی خود از جنبه های حیاتی پیشرفت اقتصادی و اجتماعی به شمار می رفت . با افسوس ، از بین بردن بیرحما نه ی " پوشش درختی زمین "، چند سالی است تجاوز خود را بر سلامت محیطی و اقتصا دی تعدادی از کشور ها _ اغلب در سرزمین های در حال توسعه - آغاز کرده است .
...
با این سیر بیرحمانه ی جنگل زدایی ، تمامیت " بوم شناختی " بسیاری از سرزمین ها ، - با فرسایش شدید خاک ، جریان سیلاب های ویرانگر ، کاهش چشم گیر مخازن آبهای زیر زمینی ، و کاهش باروری زمین - در حال فرو پاشی است .
...
درختان ذخیره ی حیا تی بقای اقتصادی مردم فقیر روستا به شمار می روند . چند میلیارد از مردم " گوی زمین " ، برای پختن غذا و گرم کردن خانه های خود ، به گرد آوری چوب نیاز مند ند ؛ برای آنها ، فقدان دسترسی به چوب به معنی کاهش استاندارهای زندگی و در بسیاری از موارد به معنی سوء تغذ یه و - بی تعارف -، مرگ است .
...
رشد جمعیت ، توزیع نا متعارف زمین و گسترش کشاورزی برای صادرات ، پهنه ی زمین های قابل استفاده برای کشت فرآورده های کشاورزی را به شدت کاهش داده و بسیاری از روستائیان را نا گزیر ساخته تا برای تامین مایحتاج خود ، جنگلها ی بکر را از بین ببرند . این همه ی فاجعه نیست ...
- عکس ماهواره از مرز دو کشور ، جمهوری دومنیکن و هائیتی بر داشته شده است . -

زمین نا آرام

همه ی کشورها ممکن است دچار فاجعه شوند ؛ اما شاید این رخداد در سرزمین های کمتر توسعه یافته و بویژه در مناطق پر جمعیت بسیار سهمگین تر است .
در 30-8 روز گذشته ، در پوسته های قاره ای و اقیانوسی " گوی زمین " 536 زمینلرزه ؛ با ژرقا ی کانونی و مرکز نمایان شده گونه گون در روی زمین ، رخداد .
- زمینلرزه ی چهار شنبه روز 16 دی ماه 1388 - 6 ژانویه 2010 - در ساعت 14:17 ، در عرض شمالی 27درجه و 61 دقیقه و طول شرقی 55درجه و 17 دقیقه ، در ژرفای 35 کیلومتری زمین ، با بزرگی 4.8 ، یکی از آن بود .
این زمینلرزه در فاصله ی 120 کیلومتری باختر - شمال باختری بندر عباس و در فاصله ی 210 کیلومتری جنوب - جنوب باختری سیرجان و در فاصله ی 960 کیلومتری جنوب - جنوب خاوری تهران ، رویداد .
...
زمینلرزه ها در درجه ی اول ، در محل های ورق های کنونی " لیتوسفر" ، که به یکد یگر نزدیک می شوند روی می دهد . در گام بعد ، زمینلرزه ها در مرز ها ی ورق ها ی قد یمی که بعلت جوش خوردگی قاره ها ، تغییر شکل داده اند رخ می دهد . هر قدر سن این جوش خوردگی زیا دتر باشد ، رخداد زمینلرزه ای کمتر و شدت آنها نیز کمتر است .
هر زمینلرزه ی بزرگ یک رویداد جداگانه و مستقل نیست ، بلکه با گروهی از لرزه ها یی با بزرگی ضعیف تر ، همراه است . این نشانگر آن است که در یک رویداد زمینلرزه ای ، تمامی پهنه ی گسله ، شکسته نمی شود ، بلکه برخی از بخش ها ، در هم می شکنند و بعضی دیگر مقاومت می کنند .
...
می توان گفت که زمینلرزه پدیده ای است انفجاری ، که در آن میلیون ها گسیختگی کوچک بدنبال هم روی می دهد . - مانند یک انفجار شیمیا یی که ، میلیون ها واکنش شیمیا یی ، بدنبال هم در آن نقش دارند .-
...
زمینلرزه ها ، مانند فوران های آتشفشا نی ، پدیده ای است ناگها نی که در مقیاس زمان ، ثانیه یا دقیقه است ؛ اما ، علتی که موجب رخ نمون آن ها می شود ، در مقیاس میلیون ها سال عمل می کند .

کلبه چوبین کاپیتان رابرت فالکن اسکات

پس از نزدیک به یک سده از فرجام شوم کاپیتان " رابرت فالکن اسکات " Capitan Robert Falcon Scott و همراهانش در سفر به قطب جنوب - جنوبگان- پناهگاه چوبین و لوازم درون آن از میان یخ و برف بیرون می آید؛ این کلبه ی چوبین توسط 33 مرد در اندازه ی 15 متر درازا و 7/6متر پهنا بنا شد .

" رابرت اسکات " 1912- 1868 ، افسر نیروی دریایی انگلیس ، کاشف بخش هایی از قطب جنوب در سال های 4-1901 ، در سال های 12-1910 به کشف قطب جنوب توفیق یافت . از آنجایی کهRoald Amundsenنروژی یک ماه زودتر از اسکات به قطب جنوب رسید از این رو ، کشف قطب جنوب به نام " آموندسن" ثبت شده است .

" اسکات" و چهار نفر از همراهانش ، به هنگام برگشت بر اثر هوای بسیار نا مناسب جوی ، در میان برف و یخ پنهان شدند .
کلبه ی چوبین گروه کاشفان انگلیسی - اسکات و همراهانش - ، که بخوبی در برف و یخ نگهداری شده است ، از دید علمی ، از ویژگی بسیار بارزی بر خور دار است .
" اسکات " ، در یادداشت بر جای مانده در پناهگاه ، نوشت که : می باید از بی باکی و بردباری همراهانم بگویم که باید قلب هر انگلیسی را به سختی بفشارد ...
...
عکس هایی از این سفر بد فرجام ، نشان از ویژگی سفر های اکتشافی در یک سده ی پیش است :
- کلبه چوبین" اسکات "و همراهان .
- کره ی بر جای مانده از 100 سال پیش در کلبه .
- اتاق تاریک کلبه .
- مواد خوراکی بر جا مانده در کلبه.
- تخت خواب دیواری "کاپیتان اسکات " در کلبه.
- " کاپیتان اسکات "پشت میز کارش در کلبه.
- میز غذا خوری در کلبه .
- روغن چراغ بر جای مانده در کلبه .
- " کاپیتان اسکات "و همراهان به هنگام ترک پناهگاه چوبین ، در 15 سپتامبر 1911.

ماه ، پرده بر خورشید کشید .

ماه ، بین خورشید و زمین ایستاد و خود، نمود . و این نخستین " خورشید گرفتگی " هزاره ی سوم میلادی " بود .
- دایره ی آتش بر فراز سرزمین چین -ا ستان Jiangsu
- خورشید گرفتگی بر فراز سرزمین یونان
- مسیر خورشید گرفتگی در روی " گوی زمین"
- دایره ی خورشید گرفتگی بر فراز سرزمین هندوستان
- خورشید گرفتگی در استان Fujian سرزمین چین
- خورشید بر بالای سرزمین بانکوک

زمینلغزش در پیرامون " مرکز" زمینلرزه ی " هائیتی"

کوهستان های پر شیب سرزمین هائیتی ، آمادگی رانش دامنه ای یافته اند ؛ این پدیده ، پس از رویداد زمینلرزه ویرانگر 12 ژانویه 2010 ، با توجه به باران های استوایی ، اجتناب نا پذیر است .
زمینلغزش های تازه در پیرامون " مرکز زمینلرزه " epicenter که تقریبا در مرکز عکس ماهواره ای قرار دارد ، با توجه به رنگ سبز پر رنگ گیاهان و رنگ خاک ، بروشنی نمایان است .
- دو عکس ماهواره ای یکی در تاریخ 14 سپتامبر 2008 و دیگری در روز 15ژانویه ی 2010- پس از رویداد زمینلرز ه - جهت مقایسه آمده است . -

خاستگاه گرد وخاک در جنوب باختری قاره ی آسیا

زمین های مردابی و با تلاقی سیستان منشاء گرد و خاک در جنوب باختری آسیا است .
وزش بادشمالی ، ستونی از گرد و خاک را در هفتمین روز از ماه ژانویه 2010 ، بر فراز باختر افغانستان و بخش خاوری ایران زمین پراکنده است .

زما ن

بیست واندی سال پیش ، خانه ی پای شالیزار ، تکیه بر جنگل داشت ؛ زیبای زمان خود بود .
همه جوان بودند و نهال نارنج در آغوش بید، از همه جوانتر بود . نخل ، باریک اندام بود و زینت پای ایوان بود .
درختچه ی " گل یاس " هر دم ، با گشاده دستی ، گل بر ایوان خانه می پاشید .
تک نارنج ِ نهالی نو پا ، رنگ به رنگ می شد چشم را به خود می گرفت .
...
شبی که رفت ، تا آمدن خورشید ، باران بارید ؛ چون دوش . درختان چند ساله و پیر ، بار بر زمین گذاشتند ، سبک شدند . نارنج بر آب افتاد و از مادر رها شد . چون کودکان آنروز.
نخل ، پیر و چاق شد .
پرتوی خورشید را هم ، اجازه ی ورود به خانه نیست .
درخت "یاس " ، پیر شد و رفت .
شالیزار هم خشک شد و رفت .
جنگل ، خود را پس کشید .
...
خانه های نو ، در شالیزار و جنگل روئیدند وبه جلوه گری نشستند .
پرتوی خورشید را اجازه ی ورود به خانه نیست .
افسوس .

زمینلرزه در هائیتی

باد سوزناک شد ؛ زمین، از درون لرزید؛ پوسته ی زمین در هم شد و فرزندان ، در آغوش فشرد و پرده بر خود کشید . آرام یافت .
چون شب شد ، ناله ها در باد گم شد .
و اکنون ، شهر ویران است و مردم بینوا .
شور بخت آنانی که نیمه جان ، در سیاهی شب ، جان دادند ، و شوربخت تر مردمانی که آواره در شهر ، به گرد خود می چرخند .
...
انرژی از ژرفای 8.3 کیلومتری_ کانون زمینلرزه- با پس زدن ناگهانی لایه های سنگی ، از دو سوی گسله ای جنبا ، به پوسته ی زمین در 15 کیلومتری پایتخت هائیتی رسید _ مرکز زمینلرزه - و موج گونه تمامی گستره ی جزیره ی Hispaniola را در میان دریای کارائیب Caribean Sea و اقیانوس اطلس Atlantic Ocean بتندی پیمود و در دریا شد . مردم شهرهای Delmas , Carrefour افزون بر پایتخت - Port au Prince- ، بیش از دیگرشهرها در هم فرو رفتند . ساعت در 4:53 پس از نیمروز بوقت محلی ، از چرخیدن افتاد . روز دهم ماه ژانویه سال 2010 اینگونه رقم خورد .
...
مردم هائیتی ، بار ها مزه ی تلخ رویدادهای هراسناک فرا انسانی را چون خشکسالی های پی در پی ، با وجود قرار داشتن جزیره شان در " کمربند د یو با دهای دلهره آور" ، و سیلابهای ویرانگر ناشی از تغییر کاربری زمین از جنگل به کشاورزی و زمینلغزشهای خانه ویرانگر پیامد آن، چشیده بودند؛ و در زمینلرزه ی 24 ماه جون 1984 در سرزمین همسایه ی دیوار به دیوارشان، - جمهوری دومینیکن Dominican Republic - با بزرگی 6/7 ، به خود لرزیده بودند .
...
بزرگی زمینلرزه ی روز 12 ژانویه سال 2010 ، یا بد یگر سخن ، مقدار کل انرژی رها شده - تلف شده - ، بر پایه ی دامنه امواج لرزه ای ِ یادداشت شده در لرزه نگا شت ها M =7.0 ریشتر بود .با این یاد آوری که بزرگی بگونه ی لگاریتمی است نه حسابی - این مقیاس چنین تنظیم شده که افزایش یک واحد در بزرگی ، نما ینده ی افزایش 30 برابر در اندازه ی زمینلرزه است . یعنی زمینلرزه ای با بزرگی 8 در مقیاس ریشتر 810000برابر بزرگتر از زمینلرزه با بزرگی 4 است-
شد ت زمینلرزه در روز12 ژانویه در هائیتی در مقیاس اصلاح شده ی " مرکالی " IX بود . هراس همگانی ، شکاف بر داشتن سازه های اسکلت دار ، شکسته شدن لوله های زیر زمینی ، رخنمون شکاف های ژرف و نمایان در سطح زمین و بوجود آمدن دهانه های جوشش ماسه ای از زمین، از ویژگی این شد ت است .
...
انرژی ِ تنش های انباشته شده در طول زمان ، در گسله ی Plantain Garden Fault، که از شمال بسمت خاور در جزیره ی Hispaniola می گذرد، و سرزمین های هائیتی و دومینیکن در آن جای دارند، بناگهان با شکستگی لایه های زمین رها می شود و زمینلرزه 12 ژانویه رخ می دهد . در سا ل 1946 میلادی ، زمینلرزه ای به بزرگی 8.1 با توان ویرانگری 30 برابر آنچه که ، در 12 ژانویه 2010 رویداد، در گوشه ی شمال خاوری جزیره ویرانی و نابودی آفرید ،
...
گسله ی Plantain Gardan ، گسله ای است " راستا لغز" که در آن دو پهنه در کنار هم می لغزند ، بی آنکه موجب افزایش و یا از بین رفتن مواد پهنه ها شوند ؛ بنابراین " پهنه ی کارائیب "Caribean Plateدر بخش جنوبی " خط گسله " در راستای خاور می لغزد ، و " خرده پهنه ها "Plateletsدر قسمت شمالی گسله ، در حال لغزیدن به سوی باختر اند .
پهنه ها ، پیوسته نمی لغزند . آنها در نقطه ای که شاید صد ها سال بهم چسبیده اند ، می مانند .
...
سه عامل را در زمینلرزه ی 12 ژانویه ی هائیتی می توان بر شمرد :
- قرار داشتن مرکز زمینلرزه در فاصله ی 15 کیلومتری جنوب باختری Port -au - Prince
- قرار گرفتن کانون زمینلرزه در ژرفای 15 -10 کیلومتری از سطح زمین
- ساختما ن های نا مقاوم در مقابل زمینلرزه . در هم ریختن ساختمان کاخ ریاست جمهوری هائیتی - در عکس دیده می شود - نشان از این مهم است .
...
زمینلرزه ی هائیتی ، " سونامی " Tsunami، که جنبش ناگهانی بصورت قائم در بستر دریا ست و آن ، بر آیند انفجار آتشفشان در زیر دریا و یا زمینلرزه در بستر اقیانوس است ، را نمی توانست موجب شود .
...
هائیتی ، با جمعیتی برابر10000000نفر، دارای معادن فلزات چون بوکسیت Bauxite، مس Copper، طلا و معادن غیر فلزی کربنات کلسیم و سنگ مرمر است ؛ با این وجود فقیر ترین سرزمین در امریکای جنوبی است .
...
زمین شناسان بر این باورند که در 100 سال آینده ، زمینلرزه ای به بزرگی و شدت آنچه که در 12ژانویه در هائیتی رویداد ، را نباید چشم داشت ؛ اگر چه پسلرزه ها حتی تا دهها سال ادامه خواهد داشت .
...
بزودی بیشتر مردم ، ویرانگری و نابودی زمینلرزه ی هائیتی را نیز به فراموشی خواهند سپرد ، و هشدار زمین شناسان را جدی نخواهند پنداشت . اما اگر خانه ی شما در آغوش و یا در همسایگی گسله ای است جنبا ، فراموش نباید کرد که در کجا زندگی می کنید .

بانگ خروس

بانگ خروس همسایه ، از رسیدن پیشقراولان خورشید خبر داد ؛ آسمان لاجوردی بود و ابری در آن نمی دوید . چون خورشید در آمد ، به خوشآمد گویی اش شتافتم و در دوربین کوچکم با فشار، جا دادمش .
پرتوی خورشید بتندی همه جا را روبید و رفت . از " خرسنگهای " نگهبان انداخته شده در کناره ی دریا رد شد و در دریا پهن شد ؛ موج برخاسته از آن ، به کناره رسید و در خاک شد و به هسته ی زمین پیوست و در جایی در پوسته ی زمین بیرون شد و روز ِ دیگر شد .