با را ن اسیدی

با را ن ا سید ی پدید ه ی نوینی نیست . بیش از یک قرن پیش ، " را برت ا نگوس ا سمیت " شیمی دا ن
ا نگلیسی ، وا ژه ی " با را ن ا سیدی " ، را در مورد آ لودگی شهر " منچستر " ، بکا ر برد . ا ما نکته ا ی که در
سی سا ل اخیر خود می نما ید ، جها نی شد ن مشکلی ا ست که "با را ن اسیدی" خوا نده می شود .
مسئله ی آ لودگی در شهر ها یی چون منچستر ، با سا ختن دود کش ها ی بلند کا رخا نجا ت ، تا اندا زه ا ی
حل شد و هوا ی اینگو نه منا طق بتدریج پا ک شد . ا ما ، همین برنا مه ها ، مو جب ا نتقا ل آ لودگی در سطح جها نی
شد . زیرا تر کیبا ت سولفور و نیترا ت پدید آ مده از احترا ق سو ختها ی آ لی بوسیله ی با د تا هزارا ن کیلو متر دورتر
حمل می گردند و سبب ریزش " با را ن ا سید ی " در سر زمین ها یی می شوند که از مبداء آ ن تر کیبا ت بسیا ر دور
هستند .
تا چند ی گما ن می شد که " با را ن ا سید ی " ، مسئله ا ی ا ست منطقه ا ی و بیشتر گر یبا نگیر کشور ها یی
صنعتی نیمکره ی شما لی می با شد .
در یا چه ها و رودخا نه ها ، نخستین قر با نیا ن بارا ن ا سید ی بود ند که ا نسا ن به آ ن پی برد . در بخشها یی
از اسکا ند ینا وی ، شما ل خا وری امریکا ، جنو ب خا وری کانادا وجنوب با ختر ی ا سکا تلند ، با را ن ا سید ی به
مشکل بزرگی بد ل گشت . در قسمتها یی از این سر زمین ها ، بد لیل حفا ظت کم خا ک و نیز جنس سنگها ی پوسته
زمین ، وضع وخیم ترشد . این سنگها از نوع سنگها ی آ ذرین درونی چون " گرا نیت "و سنگها ی دگرگو نی چون گنیس
ا ست ، که بهنگا م ریزش ا سید ها ، قا در به خنثی کردن آ ن نمی با شند . سنگها ی آ هکی و دولومیتی ، نقش مهمی در
خنثی کردن با را ن ها ی ا سیدی ، ا یفا می کنند .
با افزا یش حا لت ا سیدی آ بها ، که با ا فزا یش آ لو مینیوم همرا ه ا ست ، ما هی ها می میرند . – حتی کمتر از
دو در صد آ لو مینیوم در آ ب ، ما هی ها را نا بود می کند .- از دگرسو ، افزا یش آ لو مینیوم در آ بها با کا هش مقدا ر
فسفا ت همرا ه است . فسفا ت نقش ا سا سی در تغذیه ی پلا نکتو نها ی آ بزی دارد .
فر آ یند ا سید ی شد ن آ بها ، مو جب افزا یش میزا ن حلا لیت فلزا ت دیگر چون کا دمیو م ، رو ی ، سرب و
جیوه می گر دد ، که بسیا ری از آ نها سمی ا ست .
مقا ومت خا ک در برا بر پدیده ی ا سید ی شد ن ، بیشتر ار جریا ن ها ی آ ب در طبیعت ا ست .
خا ک قا در ا ست که ا سید بیشتری را بدون ا ثر گذا ردن بر وضعیت اکو لو ژیک خود ، پذیرا شو د.
مقا ومت خا ک ، بیش ا ز هر چیز ، به نو ع سنگ بستر زمین و چگو نگی ا ستفا ده از زمین ،
بستگی دا رد . ضعیف تر ین زمین ها ، منا طقی هستند که سنگ بستر ها ی شا ن دا را ی آ هک
کمتر ی ا ست و لا یه ها ی نا زک از خا ک فا قد موا د محا فظ در برا بر اسید ها ، آ نها را پوشا نده
ا ست .

رضا تا با ن
تا بستا ن 1366 - تهرا ن