۱۳۸۷ بهمن ۳۰, چهارشنبه

بخش چهارم از کزارش سفر یک روزه


از روز هفتم
...ستوان "بوگان"، در سال 1888 میلادی – 1267 خورشیدی-در یادداشت های علمی اش می نویسد:
باتلاق بزرگ نمک ، که در محلی گود، در وسط کویر قرار دارد، گودالی است که آب ِ زمین های زیادی را به خود جذب می کند. و در برگی دیگر می آید:" ...ایرانی ها می گویند ، که در سال های خیلی پیش از امروز، از گودالی که من در آن هستم ، موجهای یک دریاچه ، در حرکت بوده است ؛ در این دریاچه کشتیرانی می شده است.این کشتی ها از سمنان تا کاشان در حرکت بوده اند."
...
استوارت در سال 1880 میلادی – 1259 خورشیدی- در گزارش علمی اش می نویسد:
کویر یزرگ ، روزگاری بستر یک دریای کم عمق بوده است . وقتی زمین بالا آمدو دریا خالی شد ، کویر بازهم پست تر از بلندی های اطرافش بود ؛ و در نتیجه ، آبهای این بلندی ها ، به داخل کویر سرازیر شدند وتشکیل باتلاق هایی را دادتد؛ همین آبها ، نمک را با خود به کویر بردند. باتلاق ها در تابستان می خشکند و در زمستان دو باره پر می شوند. و به مرور ، روی زمین ، قشری از نمک بوجود می آید.
...
می گویند:
در 3/2 – 99/1 میلیون سال پیش ، با رویدادی زمین ساختی ، تمامی سرزمین ایران ، از آب خارج شد و ریخت ِ امروزین یافت. باید گفت که این رخداد، پایان ِ حرکات ِ پوسته ی ایران زمین نیست. دلایل فراوان وجود داردکه نشان می دهد ، ایران زمین ، همچنان تحت تاثیر نیروهای " زمین ساختی "است.
همزمان با بازشدگی دریای سرخ، دراز گودال ِ زاگروس، بسته شد و ایران سرزمینی یک پارچه شد ؛ این مهم ، در 25- 144 میلیون سال پیش از امروز، رخ نمود.
با
با آنچه بیان شد ، نمی توان مهمترین رخداد چین خوردگی ایران ، در 7 میلیون سال قبل را که تمامی ایرانزمین را تاثیر ِ قابل توجه گذاشت ، نادیده انگاشت. پس از این چین خوردگی ، دریا هرگز با وسعت سابق ، ایران را در بر نگرفت ؛ این رویداد با فعالیت ِ مجدد آتشفشان های سهند ، سبلان و بزمان همراه شد.
...
کویر ها در حقیقت دریاچه های آب شور می باشند . در دریاچه ی نمک ِ شمال ِ کاشان ، مانند بسیاری دیگر از ایران زمین، حوضه های داخلی بسته یی وجود دارد که در آنها گچ و نمک همراه با مارن - آهک و خاک رس- و رس شور تشکیل می شود. زمین هایی که از این رسوبات پوشیده شده است را "کویر" می نامند. با افسوس برای کویر نمک ، گاهی واژه ِ " دشت "، را بکار برده اند و گفته اند" دشت کویر" ، که نادرست است. – به احتمال خیلی زیاد ، نویسندگان اروپایی آن را رواج داده اند.-
...
تپه های شنی از کاشان به سوی شمال ، پهن شده اند؛ بیشترین گسترش آن ، در یال جنوبی نمکزار – دریای نمک- است. " دریای نمک"، کلابی شکل است ؛ گرچه آن را " سه گوش"، نیز می توان گفت. بنظر می رسد در 30 سالی که رفت ، مساحت دریاچه ی نمک شمال کاشان 25/6 میلومتر مربع افزایش یافته است . این نشانی است از رشد وگسترش کویر نمک . با افسوس .

هیچ نظری موجود نیست: