چرا نفت معمو لا در منا طق بیا با نی و قطب شما ل یا فت می شود
با کمی دقت به نقشه ی جغرا فیا ی کره ی زمین ، می توا ن دریا فت که چنا نچه اقیا نو س اطلس که دو قا ره افریقا و امریکا را از هم جدا می کند ، از میا ن بر دا شته شود ، خطوط سا حلی این دو قا ره بخو بی بر هم منطبق خواهند شد . دانش زمینفیزیک می گوید که همه ی خشکی ها ی کره ی زمین ، صد ها میلیون سا ل پیش از این ، به صورت یک ابر قا ره به نا م " پا نگه آ" بیکد یگر پیوسته بوده و قطعه قطعه شد ن بعد ی این ا بر قا ره ، به شنا وری خشکی ها ی قا ره ای و رسیدن انها به موقعیت کنو نی در سطح کر ه ی زمین ، انجا میده ا ست .
بررسی مغنا طیسی بستر اقیا نو س ها نشا ن دادند که پوسته ی بستر اقیا نو س اطلس بگو نه ای متقا رن در دو سوی یک پشته طو لا نی اتشفشا نی فعا ل که تقریبا ا ز مرکز بستر اقیا نوس می گذرد، قرار دا رد . تفسیر ا ین نتا یج ا نست که پو سته ی نوین اقیا نوسی در پشته ی میا ن اقیا نو سی ا یجا د می شود؛بد ینسا ن که از میا ن شکا فی در پوسته ، به سطح زمین می ا ید، و در دو سوی شکا ف راند ه می شود، و بگو نه ا ی پیو سته با عث پهن شد ن اقیا نوس ا طلس می شود ؛ بعبا رت سا ده تر ، پهنه ها از هم دور می شو ند، سنگ مذ ا ب با لا می ا ید و به لبه ی هر یک از پهنه ها ، موا د جد ید می افزا ید . ا ندا زه ی ا ین گسترش با بکار گیری پر تو ها ی لیزر ، تو سط ما هوا ره ها در مدا ر زمین ، در حدود دو سا نتی متر در سا ل محا سبه شده ا ست .
در بخش دیگر کره ی زمین ، وارونه ی این پد ید ه روی می دهد؛ برا ی نمو نه در اقیا نو س آ را م شما لی، پشته ا قیا نوسی وجود ند ا رد، اما ژرفنا یی وجود د ا رد که در با ختر بستر اقیا نوس – در نزدیکی خشکی قا ره ای اوراسیا – کشیده شده ا ست ؛ و در ا نجا پدیده ی " فرو را نش " روی می دهد . پوسته نا زک بستر ا قیا نوسی، به زیر قا ره را نده می شود تا به جبه ی کر ه ی زمین برسدو در ا ن ذوب شود ؛ و سر انجا م ، چر خه را از سر گیرد . بدیگر سخن ، در منطقه ی فرو را نش ا قیا نوسی ، یک پهنه به زیر پهنه ی دیگر را نده می شود ؛ گا هی بخشی از سنگها ی ذوب شده با لا می اید .
فرا یند قطعه قطعه شد ن و جا بجا یی قا ره ها ممکن ا ست چندین با ر در درازنا ی تا ریخ زمین رو ی دا د ه با شد و عا مل پدید ا مد ن رشته کوهها در محل بر خورد قا ره ها می با شد . بدینسا ن " هند " در حر کت به سوی شما ل و فشرده شد ن بر قا ره ی " ا ورا سیا "، با عث بر ا مدن " هیما لا یا "، شد ه ا ست ، که خیزش ا ن هنوز ا دا مه دارد. در مقا بل ، در را ستا ی در یا ی سرخ، شکا ف نوینی – ا ز دید زمین سا ختی –را در پو سته ی زمین مشخص می کند . این پشته ی گستر ش ، که ا فریقا را از عر بستا ن جدا می کند ، ممکن ا ست سر انجا م با عث شود که این دریای با ریک ان قدر گستر ش یا بد که اقیا نو سی به پهنا ی کنو نی ا قیا نو س اطلس پدید ا ورد .
نفت و گا ز ، غا لبا بر ا یند بدا م ا فتا دن مو جو دا ت ذره بینی – میکر و ارگا نیسم ها – در شرا یط و محیط ها ی غیر هوا زی ا ست ؛ جا یی که اکسیژ ن بسیا ر نا چیز و نا در ا ست ؛ در نتیجه ، شرا یط منا سب برا ی متلا شی شدن و تجزیه میکروا رگا نیسم ها نیست . از اینرو ، پیو ند ها ی ئیدروژن – کر بن حفظ شده و این مهم ، پا یه ی بنیا دین تشکیل سو خت ها ی فسیلی ا ست .
گستر ش کف ا قیا نوس ها و جا بجا یی پوسته ها ی قا ره ای ، نا شی از نیرو ها ی زمینسا ختی ، شرا یط منا سبی را برا ی دفن فوری مو جودا ت ذره بینی در محیط ها ی غیر هوا زی فرا هم می نما ید . افزو ن بر ا ین ، جریا ن ها ی اشقته ی رودخا نه ای با حر کت ها ی چر خشی خود ، بهمرا ه رسو با ت نا شی از فر سا یش ، مقدا ر بسیا ر زیا د ی از با قی ما نده ها ی موا د ا رگا نیکی را به ا ین حو ضه ها می ریزند . ا ین جر یا ن ها ی بهم فشرده ی ا بی ، اکسیژن کمتر ی را نسبت به اقیا نو س ها ی با ز دا را هستند .
فشا رها ی اجا قی نیرو ها ی زمینسا ختی ورقه ای ، به ا را می ، طی میلیون ها سا ل ، تبدیل موا د ارگا نیک را به نفت و گا ز ، در تله ها یی که بدا م افتا ده اند، فرا هم می نما ید . ا ز انجا یی که موا د سیا ل و روا ن –ئیدروکربن ها – بیشتر از ا ب قا بلیت شنا وری و با لا ا مدن را دا را هستند ، و مها جر ت و جا بجا یی انها در اطرا ف پهنه ها ی قا ره ای صورت می گیرد . این رخد ا د هم اکنون نیز ا نجا م می گیرد .
نیرو ها ی زمینسا خت ورقه ا ی ، که بدا م افتا دن و مد فو ن شد ن موا د ارگا نیک را در محل ها ی منا سب با عث ا ست ، هم چنین شرا یط زمین شنا ختی عبور این رسو با ت را نیز فرا هم می ا ورد . جا بجا یی پوسته ی قاره ا ی ، فرو را نش در جا یی که یک پهنه به زیر پهنه ی دیگر را نده می شود و نیز بر خورد پو سته ها ی قا ره ا ی ، شرا یط منا سب را برا ی حرکت ئیدروکربن ها ی سیا ل و روا ن از با تلا قها ، دلتا ها ی رود خا نه ا ی و منا طق ابهوا یی ملایمو معتدل ، که بیشتر ارگا نیک ها در انجا ته نشست می شو ند ، به سو ی بیا با نها و قطب ها ، که سر انجا م امروزین انها ا ست ، با عث ا ست .
رضا تا با ن
ا با ن ما ه 1366 خور شید ی – تهرا ن
یا د ا وری : پشته ها ی میا ن اقیا نو سی را می توا ن در نقشه ها ی " گو گل " ، به روشنی دید .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر